Αρχές παιδείας

Ακούσια λοιπόν και μοιραία υποταγή σ’ όλους τους νόμους που, ανεξάρτητοι από κάθε ανθρώπινη θέληση, συνιστούν την καθαυτό ζωή της φύσης και της κοινωνίας· αλλά, επίσης, κατά το δυνατόν αυτονόμηση απόλυτη απέναντι σε κάθε διαταγή, απέναντι ε κάθε θέληση – συλλογική και ατομική -, που θ’ αξίωνε να επιβληθεί όχι φυσικά, παρά με το νόμο και το δεσποτισμό.

Κήρυγμα απευθύνει κ’ εδώ ο Μπακούνιν – κήρυγμα φλογερό, μ’ ένα σκοπό στο βάθος: την παιδεία, το πλάσιμο ελεύθερων συνειδήσεων, επαναστατημένων, που δεν θα υπακούουν παρά στους νόμους, καθώς λέει, της φύσης, κι όχι στους απ’ έξω, τους από πάνω, τους κρατικούς. Γυρεύει το σμίλεμα ανθρώπων νέων, που θα κάνουν πέρα τον παλιό κόσμο, θα τον γκρεμίσουν συθέμελα, να στήσουν έναν καινούργιο.