Η ευρωπαϊκή σκέψη περί θρησκειών

Κύριος, Deus, Πατήρ ημών, Γιαχβέ, Ελοχίμ, Αδωνάι, Ιησούς ή Αλλάχ: όλα φαίνεται να έχουν μια «συγγένεια». Αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούμε να μεταφράσουμε το ένα στο άλλο ούτε ότι ταυτίζονται, όπως ισχυρίζονται όσοι εισηγούνται την έννοια των «αβρααμικών θρησκειών». Είναι γεγονός ότι μόνο τρεις θρησκείες αναφέρονται σε αποκαλύψεις και μας παροτρύνουν να πιστέψουμε σε έναν Θεό που αποκαλύπτεται από μόνος του με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με το αν είμαστε εβραίοι, χριστιανοί ή μουσουλμάνοι.

Ο Philippe Borgeaud υπογραμμίζει όμως ένα σημείο νευραλγικό: Για τον ιστορικό ή για τον ανθρωπολόγο, το ισλάμ, ο χριστιανισμός, ο ιουδαϊσμός, ο βουδισμός, ο ανιμισμός ή ο ινδουισμός δεν υπάρχουν καθ’ εαυτούς, όπως δεν υπάρχουν και οι θεοί με τους οποίους συσχετίζουμε αυτές τις θρησκείες. Άρα η θρησκεία δεν είναι παρά τα λόγια, τα αισθήματα και οι πράξεις όσων ανακηρύσσονται υπέρμαχοι ή πολέμιοί της. Για να αντιληφθούμε αυτή τη θεμελιώ­δη απόκλιση ανάμεσα στην κοινή λογική και την παρατήρηση των ανθρωπιστικών επιστημών, είναι απαραίτητο να γίνει σύγκριση στις δοξασίες. Ο συγγραφέας θέτει το ερώτημα: Mπορούμε ακόμη να επιδείξουμε απιστία; Με επίκεντρο το παραπάνω ερώτημα, αναλύει τα συστήματα της σκέψης περί θρησκειών και μας καλεί να εξετάσουμε εκ νέου τους μύθους και τα ιδρυτικά κείμενα που συνέβαλαν στο να μεταμορφώσουμε τις προγονικές πρακτικές και δοξασίες σε ­«θρησκείες».