Η γένεση της νέας Δράμας

Η εγκα­τά­στα­ση των προ­σφύ­γων του 1922 στον νο­μό Δρά­μας κα­θώς και οι αλ­λα­γές που συ­ντε­λέ­στη­καν σε το­πι­κό επί­πε­δο είναι το θέ­μα αυτού του βι­βλίου. Σκο­πός του είναι να αφη­γη­θεί την επο­ποι­ία της απο­κα­τά­στα­σης και της γό­νι­μης έντα­ξης των χι­λι­ά­δων ξε­ρι­ζω­μέ­νων από τις πα­τρο­γο­νι­κές εστί­ες τους προ­γό­νων μας. Ανα­φέ­ρε­ται επο­μέ­νως στα δύ­σκο­λα χρό­νια της ανέ­χει­ας, της προ­σπά­θει­ας για ρί­ζω­μα αλ­λά και της ελ­πί­δας. Η επι­στρο­φή στο πα­ρελ­θόν εκεί­νο φορ­τί­ζε­ται από τη μνή­μη των αν­θρώ­πων που βί­ω­σαν τη σκλη­ρή εμπει­ρία της προ­σφυ­γι­άς, κα­τά­φε­ραν όμως να μπο­λι­ά­σουν ευερ­γε­τι­κά την το­πι­κή κοι­νω­νία, σφρα­γί­ζο­ντας ανε­ξί­τη­λα τη με­τέ­πει­τα πο­ρεία της.

Στην ιστο­ρι­κή συ­γκυ­ρία που δι­α­μορ­φώ­θη­κε με­τά τη Μι­κρα­σι­α­τι­κή Κα­τα­στρο­φή και τη μα­ζι­κή εισ­ροή προ­σφύ­γων, η πε­ρι­ο­χή τέ­θη­κε στο επί­κε­ντρο εθνι­κών προ­τε­ραι­ο­τή­των ως βο­ρει­ο­ελ­λα­δι­κή, αγρο­τι­κή και πα­ρα­με­θό­ρια επαρ­χία. Συ­γκέ­ντρω­νε μια σει­ρά από πλε­ο­νε­κτή­μα­τα που ευνο­ού­σαν την απορ­ρό­φη­ση του υψη­λό­τε­ρου πο­σο­στού προ­σφύ­γων. Ο εποι­κι­σμός της Δρά­μας απο­τε­λεί μια ιδι­αί­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση με­λέ­της όσον αφο­ρά την ορ­γά­νω­ση της προ­σφυ­γι­κής απο­κα­τά­στα­σης, την εν­σω­μά­τω­ση των νέ­ων πλη­θυ­σμών στην το­πι­κή κοι­νω­νία και τις πα­ρεμ­βά­σεις για την ανά­πτυ­ξη της αγρο­τι­κής πα­ρα­γω­γής και οικο­νο­μί­ας. Η Ανταλ­λα­γή των πλη­θυ­σμών στην πε­ρι­ο­χή σή­μαι­νε την απο­δό­μη­ση ενός κό­σμου και την ανά­δυ­ση ενός νέου. Η οθω­μα­νι­κή κλη­ρο­νο­μιά, υλι­κή (τε­μέ­νη, σχο­λεία, πτω­χο­κο­μεία, λου­τρά, χά­νια, κρή­νες, υδρό­μυ­λοι κ.ά) ή άυ­λη (ήθη, κοι­νω­νι­κές και εθι­μι­κές πρα­κτι­κές) απα­λεί­φε­ται, στο πλαί­σιο της εφαρ­μο­γής πο­λι­τι­κών εξελ­λη­νι­σμού και πα­γί­ω­σης της εθνι­κής ταυ­τό­τη­τας. Οι ανα­κα­τα­τά­ξεις που ση­μει­ώ­θη­καν, πλη­θυ­σμι­α­κές, χω­ρο­τα­ξι­κές, κοι­νω­νι­κές, οικο­νο­μι­κές και πο­λι­τι­σμι­κές, δη­μι­ούρ­γη­σαν νέ­ες πραγ­μα­τι­κό­τη­τες. Οι αλ­λα­γές ήταν βα­θι­ές και τε­κτο­νι­κές. Αλ­λα­γές που έχουν αφή­σει ανε­ξί­τη­λα απο­τυ­πώ­μα­τα στον χώ­ρο και τη μνή­μη.