Η κακοπαντρεμένη

"Η κακοπαντρεμένη" ή "Ρίμα για τον γέρο και το κορίτσι" είναι ένα ανώνυμο, σατιρικό και διδακτικό ποίημα του 15ου αιώνα ή των αρχών του 16ου, με θέμα τον ηλικιακά και κοινωνικά αταίριαστο γάμο μιας νέας κοπέλας με έναν γέρο, που δίνει ως πλούσιο "αντίπροικο" ρούχα, χρήματα, ακόμη και ακίνητα. Με αφηγήτρια (ίσως και συγγραφέα) μια πολύπειρη κι ελευθερόστομη γυναίκα, το ποίημα απευθύνεται κυρίως στα ανύπαντρα κορίτσια, προειδοποιώντας για τις συνέπειες ενός τέτοιου γάμου. Ο βρομερός, αδύναμος και ερωτικά ανίκανος γέρος σύζυγος, οι πικρές εμπειρίες της νεαρής γυναίκας που μόνη ελπίδα της είναι να μείνει σύντομα χήρα, και οι ηδονές του έρωτα ανάμεσα σε δυο νέους εραστές συνθέτουν τις επιμέρους όψεις ενός δημοφιλούς λογοτεχνικού θέματος με μακρά παράδοση. Στον αντίποδα της αντίληψης που ταυτίζει τα γηρατειά με τη σοφία, ο ερωτευμένος γέρος βρίσκεται ανάμεσα στα κωμικά πρόσωπα του Μένανδρου, του Πλαύτου, του Έρασμου, ενώ το παράπονο της νέας γυναίκας που υποχρεώνεται να πάρει για άντρα της έναν γέρο είναι επίσης γνωστό θέμα του Βοκάκιου αλλά και των μεσαιωνικών γαλλικών και ιταλικών "τραγουδιών της κακοπαντρεμένης". Εξίσου διαδεδομένο με το λογοτεχνικό είναι και το εικονογραφικό θέμα των "αταίριαστων ζευγαριών", ιδιαίτερα κατά τον 16ο αιώνα και τις αρχές του 17ου, στη Γερμανία και τις Κάτω Χώρες.