Παρνασσίδα. Ληστές και λήσταρχοι 1834-1942

Η παρούσα έρευνα αναφέρεται στην ληστεία στην Παρνασσίδα από το 1834 έως και το 1942. Εντοπίζονται και καταγράφονται οι ληστές και λήσταρχοι που κατάγονταν από την Άμφισσα και τα χωριά της Παρνασσίδας αλλά και οι μη γηγενείς ληστές και λήσταρχοι που έδρασαν στα βουνά και στους κάμπους της Παρνασσίδας. Ειδικότερα, συναντάμε ληστές και λήσταρχους από είκοσι τρεις πόλεις, κωμοπόλεις και χωριά της Παρνασσίδας, οι οποίοι έδρασαν την εξεταζόμενη περίοδο. Καταγράφονται, επίσης, όλα τα ληστρικά κρούσματα που συνέβησαν κατά την περίοδο αυτή και εντοπίστηκαν σε γραπτά κείμενα ή έλαβα γνώση από διάφορες διηγήσεις, ακολουθώντας την χρονολογική σειρά τέλεσης.

Από τους Παρνασσιδείς λήσταρχους πιο γνωστοί ήταν ο Δημήτριος Σεγδίτσας από την Σεγδίτσα (Προσήλιο), ο Λαυρέντης Φουντούκης (Λουκάς Αναγνωστάκης) από την Δεσφίνα και ο Πανουργιάς Μακρής από τα Καστέλια. Μεταξύ των πιο αιματοβαμμένων ληστειών ήταν η ληστεία στην Σουβάλα (Πολύδροσο) το 1849, γνωστής ως «Ο Χαλασμός της Σουβάλας», η εισβολή των ληστοσυμμοριών του Πανουργιά και Μήτρου Φονιά στην Τοπόλια το βράδυ της 30 Δεκεμβρίου 1855, η λεηλασία του χωριού, η σφαγή της γυναίκας του δήμαρχου Παρνασσίων και η αιχμαλωσία δύο μικρών κοριτσιών τους. Τρομακτικές σκηνές έζησαν οι εκκλησιαζόμενοι κατά την διάρκεια λειτουργίας σε εξωκκλήσι του Γαλαξειδίου την Δευτέρα του Πάσχα του 1869, όπου η ληστοσυμμορία του Κρικέλα απήγαγε τέσσερα παιδιά και εκ της ταραχής που προκλήθηκε απέβαλαν πέντε-έξι γυναίκες.